ΕΞΩΠΛΑΝΗΤΕΣ ΚΑΙ ΥΠΕΡΓΑΙΕΣ ΣΕ ΜΑΚΡΙΝΑ ΑΣΤΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. (UPDATE 8/2021)
Πριν τρεις δεκαετίες η ανθρωπότητα έκανε τα πρώτα της βήματα στην παρατήρηση πλανητών και έξω από το Ηλιακό Σύστημα. Οι τέσσερις πρώτοι εξωπλανήτες ανακαλύφθηκαν το 1992 να περιφέρονται γύρω από τον πάλσαρ PSR 1257+12 και οι επόμενοι το 1995 γύρω από τον αστέρα 51 Πήγασου. Μέχρι σήμερα (Αύγουστος 2021), έχουν βρεθεί 4801 εξωηλιακοί πλανήτες σε 3552 πλανητικά συστήματα (ενώ υπάρχουν δεδομένα για 5908 ακόμα εξωπλανήτες που περιμένουν την πιστοποίηση τους). Ο αριθμός αυτός μεταβάλλεται γρήγορα, καθώς νέες ανακαλύψεις προστίθενται συνεχώς, με τον κλάδο του κυνηγιού πλανητών να είναι ένας από τους γρηγορότερα αναπτυσσόμενους της αστρονομίας.
Ο εντοπισμός των εξωηλιακών πλανητών σήμερα γίνεται με τους εξής τρόπους: Με μέτρηση στη μεταβολή της ακτινικής ταχύτητας του άστρου, με φωτομέτρηση του άστρου καθώς ο πλανήτης πραγματοποιεί διάβαση μπροστά από το δίσκο του, με παρατήρηση της βαρυτικής εκτροπής του φωτός του άστρου που προκαλείται από τυχόν πλανήτες που μπορεί να διαθέτει ένα άστρο, με τη χρονομέτρηση πάλσαρ που αξιοποιεί τη μεταβολή στην περίοδο ενός πάλσαρ και με τη μέθοδο της αστρομετρίας που βασίζεται στη οπτικά παρατηρούμενη μετατόπιση ενός άστρου από την προβλεπόμενη θέση του λόγω της έλξης από τυχόν πλανήτες.
Στις ανακαλύψεις των πλανητών συνέβαλαν κατά κύριο λόγο τα διαστημικά τηλεσκόπια Κορό και Κέπλερ που παρακολούθησαν φωτομετρικά 500.000 αστέρια και η νέα γενιά επίγειων τηλεσκοπίων (KELT & UKIRT) που μελετούν με όλο και μεγαλύτερη λεπτομέρεια τον Γαλαξία. Σημαντική μερίδα στις ανακαλύψεις έχουν και οι χιλιάδες εθελοντές «πολίτες» της ιστοσελίδας Planet Hunters της NASA, που μελετούν μέσα από το διαδίκτυο τα δεδομένα συμβάλλοντας και αυτοί στην αστρονομική έρευνα.
Μία από τις σημαντικότερες χρονιές, ήταν το 2011, όταν και ανακαλύφθηκαν οι πρώτοι εξωπλανήτες που βρίσκονται στις λεγόμενες «κατοικήσιμες ζώνες» των άστρων τους, δηλαδή σε απόσταση ικανή για τη δημιουργία και τη διατήρηση ζωής. Εκείνη τη χρονιά, το πανεπιστήμιο του Πουέρτο Ρίκο, δημιούργησε και το πρώτο κατάλογο κατοικήσιμων εξωπλανητών (Habitable Exoplanets Catalog - HEC). Η λίστα περιλαμβάνει έως τώρα 60* επιβεβαιωμένους κόσμους που προσφέρονται για μετακόμιση. *Οι κόσμοι αυτοί είναι οι εξής: Teegarden b, TOI-700 d, K2-72 e, TRAPPIST-1 d, Kepler-1649 c, Proxima Cen b, GJ 1061 d, GJ 1061 c, Ross 128 b, GJ 273 b, TRAPPIST-1 e, Kepler-442 b, Wolf 1061 c, GJ 667 C c, GJ 667 C f, Kepler-1229 b, TRAPPIST-1 f, Kepler-62 f, Teegarden c, Kepler-186 f, GJ 667 C e, tau Cet f, TRAPPIST-1 g, GJ 682 b, Kepler-452 b, Kepler-62 e, Kepler-1652 b, Kepler-1544 b, Kepler-296 e, Kepler-283 c, K2-296 b, Kepler-1410 b, K2-3 d, Kepler-1638 b, Kepler-296 f, Kepler-440 b, Kepler-705 b, Kepler-1653 b, GJ 832 c, Kepler-1606 b, Kepler-1090 b, Kepler-61 b, K2-18 b, Kepler-443 b, Kepler-1701 b, Kepler-22 b, LHS 1140 b, Kepler-1552 b, K2-9 b, Kepler-1540 b, GJ 180 c, Kepler-1632 b, Kepler-298 d, GJ 163 c, HD 40307 g, K2-288 B b, GJ 3293 d, GJ 229 A c, Kepler-174 d, GJ 357 d.
Ο εντοπισμός των εξωηλιακών πλανητών σήμερα γίνεται με τους εξής τρόπους: Με μέτρηση στη μεταβολή της ακτινικής ταχύτητας του άστρου, με φωτομέτρηση του άστρου καθώς ο πλανήτης πραγματοποιεί διάβαση μπροστά από το δίσκο του, με παρατήρηση της βαρυτικής εκτροπής του φωτός του άστρου που προκαλείται από τυχόν πλανήτες που μπορεί να διαθέτει ένα άστρο, με τη χρονομέτρηση πάλσαρ που αξιοποιεί τη μεταβολή στην περίοδο ενός πάλσαρ και με τη μέθοδο της αστρομετρίας που βασίζεται στη οπτικά παρατηρούμενη μετατόπιση ενός άστρου από την προβλεπόμενη θέση του λόγω της έλξης από τυχόν πλανήτες.
Στις ανακαλύψεις των πλανητών συνέβαλαν κατά κύριο λόγο τα διαστημικά τηλεσκόπια Κορό και Κέπλερ που παρακολούθησαν φωτομετρικά 500.000 αστέρια και η νέα γενιά επίγειων τηλεσκοπίων (KELT & UKIRT) που μελετούν με όλο και μεγαλύτερη λεπτομέρεια τον Γαλαξία. Σημαντική μερίδα στις ανακαλύψεις έχουν και οι χιλιάδες εθελοντές «πολίτες» της ιστοσελίδας Planet Hunters της NASA, που μελετούν μέσα από το διαδίκτυο τα δεδομένα συμβάλλοντας και αυτοί στην αστρονομική έρευνα.
Μία από τις σημαντικότερες χρονιές, ήταν το 2011, όταν και ανακαλύφθηκαν οι πρώτοι εξωπλανήτες που βρίσκονται στις λεγόμενες «κατοικήσιμες ζώνες» των άστρων τους, δηλαδή σε απόσταση ικανή για τη δημιουργία και τη διατήρηση ζωής. Εκείνη τη χρονιά, το πανεπιστήμιο του Πουέρτο Ρίκο, δημιούργησε και το πρώτο κατάλογο κατοικήσιμων εξωπλανητών (Habitable Exoplanets Catalog - HEC). Η λίστα περιλαμβάνει έως τώρα 60* επιβεβαιωμένους κόσμους που προσφέρονται για μετακόμιση. *Οι κόσμοι αυτοί είναι οι εξής: Teegarden b, TOI-700 d, K2-72 e, TRAPPIST-1 d, Kepler-1649 c, Proxima Cen b, GJ 1061 d, GJ 1061 c, Ross 128 b, GJ 273 b, TRAPPIST-1 e, Kepler-442 b, Wolf 1061 c, GJ 667 C c, GJ 667 C f, Kepler-1229 b, TRAPPIST-1 f, Kepler-62 f, Teegarden c, Kepler-186 f, GJ 667 C e, tau Cet f, TRAPPIST-1 g, GJ 682 b, Kepler-452 b, Kepler-62 e, Kepler-1652 b, Kepler-1544 b, Kepler-296 e, Kepler-283 c, K2-296 b, Kepler-1410 b, K2-3 d, Kepler-1638 b, Kepler-296 f, Kepler-440 b, Kepler-705 b, Kepler-1653 b, GJ 832 c, Kepler-1606 b, Kepler-1090 b, Kepler-61 b, K2-18 b, Kepler-443 b, Kepler-1701 b, Kepler-22 b, LHS 1140 b, Kepler-1552 b, K2-9 b, Kepler-1540 b, GJ 180 c, Kepler-1632 b, Kepler-298 d, GJ 163 c, HD 40307 g, K2-288 B b, GJ 3293 d, GJ 229 A c, Kepler-174 d, GJ 357 d.
(Επεξήγηση ονομασίας εξωπλανήτη: Όνομα άστρου ή τηλεσκοπίου - σειρά ανακάλυψης, θέση πλανήτη με μικρό
γράμμα, ή μέγεθος άστρου αστρικού συστήματος με κεφαλαίο γράμμα και θέση πλανήτη
με μικρό.)
Ακόμα περισσότεροι αναμένεται να ανακαλυφθούν τα επόμενα χρόνια από το νέο κυνηγό πλανητών Tess, του εκτοξεύθηκε στο διάστημα το 2018 και είναι σχεδιασμένος ειδικά για την ανίχνευση βραχωδών πλανητών στο μέγεθος της Γης, και τον James Webb (2021), ένα πολύ ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο που θα έχει τη δυνατότητα να επιβεβαιώνει την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια τους.
Σύμφωνα με μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters», έως τώρα οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι ο αριθμός των πλανητών του γαλαξία μας που μπορούν να υποστηρίξουν την παρουσία της ζωής ανέρχεται σε 60 δισεκατομμύρια, κάτι που δείχνει ότι τα νέα τηλεσκόπια θα «πέσουν» σε πολύ «βαθιά νερά». Η ανακάλυψη αρκετών εξωηλιακών πλανητών θέτει σε νέες βάσεις το ζήτημα της υπάρξεως εξωγήινης ζωής, καθώς δίνει μια καλύτερη εικόνα της στατιστικής πιθανότητας ανάπτυξης ζωής στο γαλαξία μας (σύμφωνα και με την εξίσωση Ντρέικ).
Ακόμα περισσότεροι αναμένεται να ανακαλυφθούν τα επόμενα χρόνια από το νέο κυνηγό πλανητών Tess, του εκτοξεύθηκε στο διάστημα το 2018 και είναι σχεδιασμένος ειδικά για την ανίχνευση βραχωδών πλανητών στο μέγεθος της Γης, και τον James Webb (2021), ένα πολύ ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο που θα έχει τη δυνατότητα να επιβεβαιώνει την ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή στην επιφάνεια τους.
Σύμφωνα με μελέτη, που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Astrophysical Journal Letters», έως τώρα οι προσομοιώσεις έδειξαν ότι ο αριθμός των πλανητών του γαλαξία μας που μπορούν να υποστηρίξουν την παρουσία της ζωής ανέρχεται σε 60 δισεκατομμύρια, κάτι που δείχνει ότι τα νέα τηλεσκόπια θα «πέσουν» σε πολύ «βαθιά νερά». Η ανακάλυψη αρκετών εξωηλιακών πλανητών θέτει σε νέες βάσεις το ζήτημα της υπάρξεως εξωγήινης ζωής, καθώς δίνει μια καλύτερη εικόνα της στατιστικής πιθανότητας ανάπτυξης ζωής στο γαλαξία μας (σύμφωνα και με την εξίσωση Ντρέικ).
